2014 سالی که برای ایبولا رقم خورد
بزرگترین، پیچیده ترین و شدیدترین طغیانی که تا کنون در مورد بیماری ایبولا به عنوان کشنده ترین بیماری ویروسی تجربه شده است در سال 2014 رخ داد.
به گزارش روابط عمومی مرکز آموزشی درمانی پورسینا؛ بیماری ایبولا که در گذشته بیماری تب خونریزی دهنده ایبولا نامیده می شد بیماری ویروسی واگیر و کشنده ای است که برای اولین بار در نیمه دوم قرن بیستم 1976)میلادی( در مرکز افریقا شناسایی شد )نام ویروس از رودخانه ای به نام ایبولا در کشور کنگو برگرفته شده است(. از سال 1967 تا 20014 میلادی بیش از 11 طغیان کوچک و متوسط از بیماری ایبولا گزارش شده که همگی محدود به کشورهای مرکز آفریقا بودند و عموما در طی مدت 1 ماه فروکش نموده و بیش از چند صد نفر را )در بیشترین حالت( مبتلا ننموده اند . این بیماری ویروسی تبدار در چند روز اول بیماری علامت اختصاصی نداشته اما سریعا پیشرونده بوده و با ظهور علائم گوارشی شدید )اسهال، استفراغ( و خونریزی )در برخی افراد( در عرض کمتر از 15 روز به مرگ بیمار )ناشی از شوک، نارسایی ارگان های بدن، کوما( منجر می شود.
در سال 2014بزرگترین طغیان تاریخ بیماری ایبولا مشاهده شده است. این طغیان بزرگترین، پیچیده ترین و شدیدترین طغیانی است که تا کنون در مورد بیماری ایبولا تجربه شداست. در سال دسامبر 2013 در جنوب شرقی کشور گینه )در غرب آفریقا( در یکی از روستاهای دور افتاده در بیشه زارهای سرسبز و پرباران، ایبولا باعث مرگ اعضای یک خانواده شد و به تدریج به سایر اعضای فامیل که در مراسم خاکسپاری شرکت کرده بودند سرایت نمود. بعد از دو ماه طغیان بیماری در آن کشور اعلام شد و بیماری به پایتخت گینه نیز رسید. برخلاف تصوری که ناشی از تجربه های طغیانهای پیشین بود و گمان می رفت طغیان در عرض 2 تا 3 ماه و با گرم شدن هوا پایان خواهد یافت، طغیان پایان نپذیرفت و حتی با گسترش بیماری به کشورهای سیرالئون و لیبریا روند صعودی نیز پیدا کرد.
افزایش موارد و گسترش بیماری به نیجریه توسط یک پرواز بین المللی باعث شد که در 17 مرداد 1393سازمان جهانی بهداشت اعلام وضعیت هشدار نمود و دستورالعملی برای مدیریت بیماری در کشورهای درگیر و تمام کشورهای درمعرض خطر )بویژه کشورهای دارای مرز زمینی مستقیم( صادر نمود و از تمامی کشورهای عضو درخواست نمودکه میزان آمادگی خود را دربرابر این بیماری ویروسی افزایش دهند.
تا آبان ماه 1393 ( 3 ماه بعد از اعلام وضعیت هشدار PHEIC) تعداد مبتلایان شناسایی شده به بیماری ایبولا در سطح جهان به بیش از 13000 نفر رسیده است و تعداد متوفیان شمارش شده 4808 نفر ثبت گردید. )تعداد دقیق مبتلایان بدلیل عدم مراجعه بیماران به مراکز درمانی در کشورهای آفریقایی قابل محاسبه دقیق نیست اما تخمین زده می شود که بسیار بیشتر از تعداد گزارش شده باشد، تعداد متوفیان نیز بدلیل مشخص نبودن محل دفن اجساد یا سوزانده شدن برخی از آنها قابل محاسبه دقیق نمی باشد (. بر اساس پیش بینی سازمان جهانی بهداشت تعداد موارد ابتلا تا پایان سال میلادی احتمالا به بیش از 20 هزار نفر خواهد رسید.
علایم بالینی بیماری ایبولا
بعد از طی شدن دوره کمون 2 تا 21 روزه، بیماری ایبولا معمولاً با یک تب ناگهانی (افزایش درجه حرارت بدن بیش از 38 درجه سانتی گراد آغاز می شود )در 85 الی 95 % موارد و معمولا بیمار از سردرد و بدن درد همراه با آن نیز شکایت دارد. در کنار این علائم شبه آنفلوانزا معمولا بیمار از همان روزهای ابتدای بیماری، احساس ضعف و بی حالی پیشرونده و شدیدی نیز دارد ضعف بیماربه تدریج افزایش می یابد و راه رفتن و جابجایی را برای بیماران بسیار دشوار می نماید هرچندبیماران تا روز پنجم بیماری ممکن است با علائم شبه آنفلوانزا در شهر جابجا شده یا حتی در برخی موارد سفر نیز انجام دهند .
ایبولا یک بیماری تنفسی نیست اما در مراحل ابتدایی گاهی گلودرد یا سرفه خشک نیز ممکن است بروز نماید که احتمال انتشار و پراکندن بزاق بیمار به اطراف را بیشتر می نماید. سایر علائمی که بعضاً در مراحل اولیه بیماری (شبه آنفلوانزا) دیده می شوند شامل سردرد، بدن درد یا درد مفاصل، درد عضلانی، درد شکم، تهوع، استفراغ می باشد.علائمی که با شیوع کمتر ممکن است دیده شوند شامل، بثورات پوستی، گلودرد، قرمزی ملتحمه، خونریزی می باشند. هرچند در سایرتب های خونریزی دهنده مانند تب کریمه کنگو، خونریزی مخصوصا از لثه ها و مخاطات ممکن است دیده شوند اما در ایبولا خونریزی چشمگیر کمتر رخ می دهد و بیمار مبتلا به ایبولا اگر دچار خونریزی گردد با احتمال بیشتری بصورت خونریزی های گوارشی خواهد بود (استفراغ یا اسهال خونی).در مراحل پیشرفته تر بیماری مخصوصا از روز 6 به بعد عوارض شدید و کشنده بیمار مانند ادم مغزی، اختلالات انعقادی، شوک سپتیک و عفونت ثانویه باکتریال بروز می یابند. تنها درمان های کمک کننده فعلی نیز درمان همین عوارض و درمان های نگه دارنده هستند.
درد قفسه، گریز از نور، تورم غدد لنفاوی، التهاب پانکراس نیز از دیگر نماهای بالینی هستند که ممکن است دیده شوند. درگیر شدن سیستم عصبی دراین بیماران می تواند به شکل خواب آلودگی، دلیریوم یا کوما خود را نشان بدهد. معمولا از روز سوم بیماری به بعدعلائم متعددی در بیمار مشاهده خواهد شد و شدت بیماری قابل توجه می گردد و بیمار از روز 6 تا 12 )هفته دوم( سخت ترین روزهای بیماری را تجربه خواهد نمود و در هفته دوم یا جان خود را از دست می دهد و یا بهبودی حاصل می گردد. تظاهرات خونریزی دهنده بیماری اگر بروز یابند معمولا از روز4-5 آغاز می شوند و بصورت خونریزی از لثه ها، خونریزی ملتحمه، خونریزی از بینی ، وجود خون در ادرار )هماچوری(، وجود خون در مدفوع )ملنا(، استفراغ خونی )هماتمز(، زخم های دهانی، گلودرد، خونریزی واژینال ممکن است دیده شوند.
در مراحل پایانی بیماری معمولا بیماران دچار خواب آلودگی، کاهش هوشیاری، عدم دفع ادرار )آنوری(، تنفس تند )تاکی پنه(، نارسایی تنفسی، شوک، حرارت معمولی یا پائین بدن ) normothermia or hypothermia (، درد مفاصل و مشکلات چشمی می شوند.
در هفته دوم بیماری یا بیماری به طرز چشمگیری بهبودی می یابد! و یا اینکه بیمار جان خود را در اثر نارسایی چند ارگان و در وضعیت شوک از دست خواهد داد، و این آخرین مراحل بیماری ایبولا، می تواند با نارسایی کبد، نارسایی کلیه و عدم دفع ادرار، و اختلال انعقادی منتشر داخل عروقی ( D IC ) همراه باشند.
راه ابتلا، انتقال و گسترش بیماری:
به نظر می رسد این بیماری جزو بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان ( zoonosis ) باشد و مخزن اصلی آن نوعی خفاش میوه خوار در قاره افریقا بوده است. گوریل ها، بابون ها و شامپانزه ها، جوندگان وحشی بیشه زارهای پرباران آفریقا، آهوی آفریقایی )آنتیلوپ( از جمله جوندگانی هستند که ویروس در آنها شناسایی شده است. در طغیان های رخ داده در کشورهای آندمیک، گمان می رود که اولین موارد ابتلا در یک طغیان، بعد از تماس با حیوان آلوده )شکار یا دست زدن به حیوان آلوده یا اقدام به آشپزی با گوشت حیوانات وحشی شکار شده یا لاشه های آنها( رخ داده باشد. اما پس از ابتلا اولین مورد، به تدریج اطرافیان و افراد خانواده و پرسنل درمانی مراکز درمانی ارائه کننده خدمات ممکن است مبتلا شوند.
در انسان، راه انتقال فرد به فرد از راه تماس پوستی یا مخاطی اطرافیان با ترشحات یا بدن بیمار ( یا فرد فوت شده) می باشد. درانتهای بیماری که ترشحات بدن بیمار (خونی یا غیرخونی) به بیرون ریخته می شوند ، به عنوان مثال اسهال یا استفراغ احتمال انتقال بیماری به شدت افزایش می یابد.
طغیان های بیمارستانی نیز در اثر آلوده شدن سرسوزن و استفاده مجدد یا فرورفتن سوزن آلوده در پوست کارکنان بیمارستان، یا آلوده شدن سایر وسایل تشخیصی درمانی پزشکی به ترشحات بیمار ممکن است رخ دهند.
تماس با بدن یا ترشحات فرد فوت شده ناشی از ایبولا، و جابجایی اجساد در بیمارستان یا در زمان تدفین بیماران از جمله راه های دیگر انتقال بیماری می باشند. انتقال جنسی بیماری تا 7 هفته بعد از بهبودی نیز مشاهده شده است.
توصیه های پیشگیری و کنترل عفونت در برخورد با بیماران بستری مشکوک یا قطعی ایبولا
ذرات تنفسی دارای نقش قابل توجهی در انتقال بیماری ایبولا نیستند، و آنچه اهمیت بسیار ویژه ای دارد تماس با ترشحات و پوست بدن بیماران مبتلا به ایبولا می باشد. احتیاطات توصیه شده در برخورد با بیماران بستری مشکوک یا قطعی ایبولا رعایت احتیاطات کامل شامل احتیاطات سه گانه استاندارد، تماسی و تنفسی(ریزقطرات)می باشد.
ورود کادر تشخیصی درمانی و ملاقات کنندگان غیرضروری به اتاق بستری بیمار مشکوک یا قطعی ایبولا باید محدود گردد. بطورکلی و به غیر از شرایط خاص این بیماران ملاقات ممنوع می باشند.
که برای ایبولا رقم خورد
بزرگترین، پیچیده ترین و شدیدترین طغیانی که تا کنون در مورد بیماری ایبولا تجربه شداست در سال 2014 رخ داد.
به گزارش روابط عمومی مرکز آموزشی درمانی پورسینا؛ بیماری ایبولا که در گذشته بیماری تب خونریزی دهنده ایبولا نامیده می شد بیماری ویروسی واگیر و کشنده ای است که برای اولین بار در نیمه دوم قرن بیستم 1976)میلادی( در مرکز افریقا شناسایی شد )نام ویروس از رودخانه ای به نام ایبولا در کشور کنگو برگرفته شده است(. از سال 1967 تا 20014 میلادی بیش از 11 طغیان کوچک و متوسط از بیماری ایبولا گزارش شده که همگی محدود به کشورهای مرکز آفریقا بودند و عموما در طی مدت 1 ماه فروکش نموده و بیش از چند صد نفر را )در بیشترین حالت( مبتلا ننموده اند . این بیماری ویروسی تبدار در چند روز اول بیماری علامت اختصاصی نداشته اما سریعا پیشرونده بوده و با ظهور علائم گوارشی شدید )اسهال، استفراغ( و خونریزی )در برخی افراد( در عرض کمتر از 15 روز به مرگ بیمار )ناشی از شوک، نارسایی ارگان های بدن، کوما( منجر می شود.
در سال 2014بزرگترین طغیان تاریخ بیماری ایبولا مشاهده شده است. این طغیان بزرگترین، پیچیده ترین و شدیدترین طغیانی است که تا کنون در مورد بیماری ایبولا تجربه شداست. در سال دسامبر 2013 در جنوب شرقی کشور گینه )در غرب آفریقا( در یکی از روستاهای دور افتاده در بیشه زارهای سرسبز و پرباران، ایبولا باعث مرگ اعضای یک خانواده شد و به تدریج به سایر اعضای فامیل که در مراسم خاکسپاری شرکت کرده بودند سرایت نمود. بعد از دو ماه طغیان بیماری در آن کشور اعلام شد و بیماری به پایتخت گینه نیز رسید. برخلاف تصوری که ناشی از تجربه های طغیانهای پیشین بود و گمان می رفت طغیان در عرض 2 تا 3 ماه و با گرم شدن هوا پایان خواهد یافت، طغیان پایان نپذیرفت و حتی با گسترش بیماری به کشورهای سیرالئون و لیبریا روند صعودی نیز پیدا کرد.
افزایش موارد و گسترش بیماری به نیجریه توسط یک پرواز بین المللی باعث شد که در 17 مرداد 1393سازمان جهانی بهداشت اعلام وضعیت هشدار نمود و دستورالعملی برای مدیریت بیماری در کشورهای درگیر و تمام کشورهای درمعرض خطر )بویژه کشورهای دارای مرز زمینی مستقیم( صادر نمود و از تمامی کشورهای عضو درخواست نمودکه میزان آمادگی خود را دربرابر این بیماری ویروسی افزایش دهند.
تا آبان ماه 1393 ( 3 ماه بعد از اعلام وضعیت هشدار PHEIC) تعداد مبتلایان شناسایی شده به بیماری ایبولا در سطح جهان به بیش از 13000 نفر رسیده است و تعداد متوفیان شمارش شده 4808 نفر ثبت گردید. )تعداد دقیق مبتلایان بدلیل عدم مراجعه بیماران به مراکز درمانی در کشورهای آفریقایی قابل محاسبه دقیق نیست اما تخمین زده می شود که بسیار بیشتر از تعداد گزارش شده باشد، تعداد متوفیان نیز بدلیل مشخص نبودن محل دفن اجساد یا سوزانده شدن برخی از آنها قابل محاسبه دقیق نمی باشد (. بر اساس پیش بینی سازمان جهانی بهداشت تعداد موارد ابتلا تا پایان سال میلادی احتمالا به بیش از 20 هزار نفر خواهد رسید.
علایم بالینی بیماری ایبولا
بعد از طی شدن دوره کمون 2 تا 21 روزه، بیماری ایبولا معمولاً با یک تب ناگهانی (افزایش درجه حرارت بدن بیش از 38 درجه سانتی گراد آغاز می شود )در 85 الی 95 % موارد و معمولا بیمار از سردرد و بدن درد همراه با آن نیز شکایت دارد. در کنار این علائم شبه آنفلوانزا معمولا بیمار از همان روزهای ابتدای بیماری، احساس ضعف و بی حالی پیشرونده و شدیدی نیز دارد ضعف بیماربه تدریج افزایش می یابد و راه رفتن و جابجایی را برای بیماران بسیار دشوار می نماید هرچندبیماران تا روز پنجم بیماری ممکن است با علائم شبه آنفلوانزا در شهر جابجا شده یا حتی در برخی موارد سفر نیز انجام دهند .
ایبولا یک بیماری تنفسی نیست اما در مراحل ابتدایی گاهی گلودرد یا سرفه خشک نیز ممکن است بروز نماید که احتمال انتشار و پراکندن بزاق بیمار به اطراف را بیشتر می نماید. سایر علائمی که بعضاً در مراحل اولیه بیماری (شبه آنفلوانزا) دیده می شوند شامل سردرد، بدن درد یا درد مفاصل، درد عضلانی، درد شکم، تهوع، استفراغ می باشد.علائمی که با شیوع کمتر ممکن است دیده شوند شامل، بثورات پوستی، گلودرد، قرمزی ملتحمه، خونریزی می باشند. هرچند در سایرتب های خونریزی دهنده مانند تب کریمه کنگو، خونریزی مخصوصا از لثه ها و مخاطات ممکن است دیده شوند اما در ایبولا خونریزی چشمگیر کمتر رخ می دهد و بیمار مبتلا به ایبولا اگر دچار خونریزی گردد با احتمال بیشتری بصورت خونریزی های گوارشی خواهد بود (استفراغ یا اسهال خونی).در مراحل پیشرفته تر بیماری مخصوصا از روز 6 به بعد عوارض شدید و کشنده بیمار مانند ادم مغزی، اختلالات انعقادی، شوک سپتیک و عفونت ثانویه باکتریال بروز می یابند. تنها درمان های کمک کننده فعلی نیز درمان همین عوارض و درمان های نگه دارنده هستند.
درد قفسه، گریز از نور، تورم غدد لنفاوی، التهاب پانکراس نیز از دیگر نماهای بالینی هستند که ممکن است دیده شوند. درگیر شدن سیستم عصبی دراین بیماران می تواند به شکل خواب آلودگی، دلیریوم یا کوما خود را نشان بدهد. معمولا از روز سوم بیماری به بعدعلائم متعددی در بیمار مشاهده خواهد شد و شدت بیماری قابل توجه می گردد و بیمار از روز 6 تا 12 )هفته دوم( سخت ترین روزهای بیماری را تجربه خواهد نمود و در هفته دوم یا جان خود را از دست می دهد و یا بهبودی حاصل می گردد. تظاهرات خونریزی دهنده بیماری اگر بروز یابند معمولا از روز4-5 آغاز می شوند و بصورت خونریزی از لثه ها، خونریزی ملتحمه، خونریزی از بینی ، وجود خون در ادرار )هماچوری(، وجود خون در مدفوع )ملنا(، استفراغ خونی )هماتمز(، زخم های دهانی، گلودرد، خونریزی واژینال ممکن است دیده شوند.
در مراحل پایانی بیماری معمولا بیماران دچار خواب آلودگی، کاهش هوشیاری، عدم دفع ادرار )آنوری(، تنفس تند )تاکی پنه(، نارسایی تنفسی، شوک، حرارت معمولی یا پائین بدن ) normothermia or hypothermia (، درد مفاصل و مشکلات چشمی می شوند.
در هفته دوم بیماری یا بیماری به طرز چشمگیری بهبودی می یابد! و یا اینکه بیمار جان خود را در اثر نارسایی چند ارگان و در وضعیت شوک از دست خواهد داد، و این آخرین مراحل بیماری ایبولا، می تواند با نارسایی کبد، نارسایی کلیه و عدم دفع ادرار، و اختلال انعقادی منتشر داخل عروقی ( D IC ) همراه باشند.
راه ابتلا، انتقال و گسترش بیماری:
به نظر می رسد این بیماری جزو بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان ( zoonosis ) باشد و مخزن اصلی آن نوعی خفاش میوه خوار در قاره افریقا بوده است. گوریل ها، بابون ها و شامپانزه ها، جوندگان وحشی بیشه زارهای پرباران آفریقا، آهوی آفریقایی )آنتیلوپ( از جمله جوندگانی هستند که ویروس در آنها شناسایی شده است. در طغیان های رخ داده در کشورهای آندمیک، گمان می رود که اولین موارد ابتلا در یک طغیان، بعد از تماس با حیوان آلوده )شکار یا دست زدن به حیوان آلوده یا اقدام به آشپزی با گوشت حیوانات وحشی شکار شده یا لاشه های آنها( رخ داده باشد. اما پس از ابتلا اولین مورد، به تدریج اطرافیان و افراد خانواده و پرسنل درمانی مراکز درمانی ارائه کننده خدمات ممکن است مبتلا شوند.
در انسان، راه انتقال فرد به فرد از راه تماس پوستی یا مخاطی اطرافیان با ترشحات یا بدن بیمار ( یا فرد فوت شده) می باشد. درانتهای بیماری که ترشحات بدن بیمار (خونی یا غیرخونی) به بیرون ریخته می شوند ، به عنوان مثال اسهال یا استفراغ احتمال انتقال بیماری به شدت افزایش می یابد.
طغیان های بیمارستانی نیز در اثر آلوده شدن سرسوزن و استفاده مجدد یا فرورفتن سوزن آلوده در پوست کارکنان بیمارستان، یا آلوده شدن سایر وسایل تشخیصی درمانی پزشکی به ترشحات بیمار ممکن است رخ دهند.
تماس با بدن یا ترشحات فرد فوت شده ناشی از ایبولا، و جابجایی اجساد در بیمارستان یا در زمان تدفین بیماران از جمله راه های دیگر انتقال بیماری می باشند. انتقال جنسی بیماری تا 7 هفته بعد از بهبودی نیز مشاهده شده است.
توصیه های پیشگیری و کنترل عفونت در برخورد با بیماران بستری مشکوک یا قطعی ایبولا
ذرات تنفسی دارای نقش قابل توجهی در انتقال بیماری ایبولا نیستند، و آنچه اهمیت بسیار ویژه ای دارد تماس با ترشحات و پوست بدن بیماران مبتلا به ایبولا می باشد. احتیاطات توصیه شده در برخورد با بیماران بستری مشکوک یا قطعی ایبولا رعایت احتیاطات کامل شامل احتیاطات سه گانه استاندارد، تماسی و تنفسی(ریزقطرات)می باشد.
ورود کادر تشخیصی درمانی و ملاقات کنندگان غیرضروری به اتاق بستری بیمار مشکوک یا قطعی ایبولا باید محدود گردد. بطورکلی و به غیر از شرایط خاص این بیماران ملاقات ممنوع می باشند.
به گزارش روابط عمومی مرکز آموزشی درمانی پورسینا؛ بیماری ایبولا که در گذشته بیماری تب خونریزی دهنده ایبولا نامیده می شد بیماری ویروسی واگیر و کشنده ای است که برای اولین بار در نیمه دوم قرن بیستم 1976)میلادی( در مرکز افریقا شناسایی شد )نام ویروس از رودخانه ای به نام ایبولا در کشور کنگو برگرفته شده است(. از سال 1967 تا 20014 میلادی بیش از 11 طغیان کوچک و متوسط از بیماری ایبولا گزارش شده که همگی محدود به کشورهای مرکز آفریقا بودند و عموما در طی مدت 1 ماه فروکش نموده و بیش از چند صد نفر را )در بیشترین حالت( مبتلا ننموده اند . این بیماری ویروسی تبدار در چند روز اول بیماری علامت اختصاصی نداشته اما سریعا پیشرونده بوده و با ظهور علائم گوارشی شدید )اسهال، استفراغ( و خونریزی )در برخی افراد( در عرض کمتر از 15 روز به مرگ بیمار )ناشی از شوک، نارسایی ارگان های بدن، کوما( منجر می شود.
در سال 2014بزرگترین طغیان تاریخ بیماری ایبولا مشاهده شده است. این طغیان بزرگترین، پیچیده ترین و شدیدترین طغیانی است که تا کنون در مورد بیماری ایبولا تجربه شداست. در سال دسامبر 2013 در جنوب شرقی کشور گینه )در غرب آفریقا( در یکی از روستاهای دور افتاده در بیشه زارهای سرسبز و پرباران، ایبولا باعث مرگ اعضای یک خانواده شد و به تدریج به سایر اعضای فامیل که در مراسم خاکسپاری شرکت کرده بودند سرایت نمود. بعد از دو ماه طغیان بیماری در آن کشور اعلام شد و بیماری به پایتخت گینه نیز رسید. برخلاف تصوری که ناشی از تجربه های طغیانهای پیشین بود و گمان می رفت طغیان در عرض 2 تا 3 ماه و با گرم شدن هوا پایان خواهد یافت، طغیان پایان نپذیرفت و حتی با گسترش بیماری به کشورهای سیرالئون و لیبریا روند صعودی نیز پیدا کرد.
افزایش موارد و گسترش بیماری به نیجریه توسط یک پرواز بین المللی باعث شد که در 17 مرداد 1393سازمان جهانی بهداشت اعلام وضعیت هشدار نمود و دستورالعملی برای مدیریت بیماری در کشورهای درگیر و تمام کشورهای درمعرض خطر )بویژه کشورهای دارای مرز زمینی مستقیم( صادر نمود و از تمامی کشورهای عضو درخواست نمودکه میزان آمادگی خود را دربرابر این بیماری ویروسی افزایش دهند.
تا آبان ماه 1393 ( 3 ماه بعد از اعلام وضعیت هشدار PHEIC) تعداد مبتلایان شناسایی شده به بیماری ایبولا در سطح جهان به بیش از 13000 نفر رسیده است و تعداد متوفیان شمارش شده 4808 نفر ثبت گردید. )تعداد دقیق مبتلایان بدلیل عدم مراجعه بیماران به مراکز درمانی در کشورهای آفریقایی قابل محاسبه دقیق نیست اما تخمین زده می شود که بسیار بیشتر از تعداد گزارش شده باشد، تعداد متوفیان نیز بدلیل مشخص نبودن محل دفن اجساد یا سوزانده شدن برخی از آنها قابل محاسبه دقیق نمی باشد (. بر اساس پیش بینی سازمان جهانی بهداشت تعداد موارد ابتلا تا پایان سال میلادی احتمالا به بیش از 20 هزار نفر خواهد رسید.
علایم بالینی بیماری ایبولا
بعد از طی شدن دوره کمون 2 تا 21 روزه، بیماری ایبولا معمولاً با یک تب ناگهانی (افزایش درجه حرارت بدن بیش از 38 درجه سانتی گراد آغاز می شود )در 85 الی 95 % موارد و معمولا بیمار از سردرد و بدن درد همراه با آن نیز شکایت دارد. در کنار این علائم شبه آنفلوانزا معمولا بیمار از همان روزهای ابتدای بیماری، احساس ضعف و بی حالی پیشرونده و شدیدی نیز دارد ضعف بیماربه تدریج افزایش می یابد و راه رفتن و جابجایی را برای بیماران بسیار دشوار می نماید هرچندبیماران تا روز پنجم بیماری ممکن است با علائم شبه آنفلوانزا در شهر جابجا شده یا حتی در برخی موارد سفر نیز انجام دهند .
ایبولا یک بیماری تنفسی نیست اما در مراحل ابتدایی گاهی گلودرد یا سرفه خشک نیز ممکن است بروز نماید که احتمال انتشار و پراکندن بزاق بیمار به اطراف را بیشتر می نماید. سایر علائمی که بعضاً در مراحل اولیه بیماری (شبه آنفلوانزا) دیده می شوند شامل سردرد، بدن درد یا درد مفاصل، درد عضلانی، درد شکم، تهوع، استفراغ می باشد.علائمی که با شیوع کمتر ممکن است دیده شوند شامل، بثورات پوستی، گلودرد، قرمزی ملتحمه، خونریزی می باشند. هرچند در سایرتب های خونریزی دهنده مانند تب کریمه کنگو، خونریزی مخصوصا از لثه ها و مخاطات ممکن است دیده شوند اما در ایبولا خونریزی چشمگیر کمتر رخ می دهد و بیمار مبتلا به ایبولا اگر دچار خونریزی گردد با احتمال بیشتری بصورت خونریزی های گوارشی خواهد بود (استفراغ یا اسهال خونی).در مراحل پیشرفته تر بیماری مخصوصا از روز 6 به بعد عوارض شدید و کشنده بیمار مانند ادم مغزی، اختلالات انعقادی، شوک سپتیک و عفونت ثانویه باکتریال بروز می یابند. تنها درمان های کمک کننده فعلی نیز درمان همین عوارض و درمان های نگه دارنده هستند.
درد قفسه، گریز از نور، تورم غدد لنفاوی، التهاب پانکراس نیز از دیگر نماهای بالینی هستند که ممکن است دیده شوند. درگیر شدن سیستم عصبی دراین بیماران می تواند به شکل خواب آلودگی، دلیریوم یا کوما خود را نشان بدهد. معمولا از روز سوم بیماری به بعدعلائم متعددی در بیمار مشاهده خواهد شد و شدت بیماری قابل توجه می گردد و بیمار از روز 6 تا 12 )هفته دوم( سخت ترین روزهای بیماری را تجربه خواهد نمود و در هفته دوم یا جان خود را از دست می دهد و یا بهبودی حاصل می گردد. تظاهرات خونریزی دهنده بیماری اگر بروز یابند معمولا از روز4-5 آغاز می شوند و بصورت خونریزی از لثه ها، خونریزی ملتحمه، خونریزی از بینی ، وجود خون در ادرار )هماچوری(، وجود خون در مدفوع )ملنا(، استفراغ خونی )هماتمز(، زخم های دهانی، گلودرد، خونریزی واژینال ممکن است دیده شوند.
در مراحل پایانی بیماری معمولا بیماران دچار خواب آلودگی، کاهش هوشیاری، عدم دفع ادرار )آنوری(، تنفس تند )تاکی پنه(، نارسایی تنفسی، شوک، حرارت معمولی یا پائین بدن ) normothermia or hypothermia (، درد مفاصل و مشکلات چشمی می شوند.
در هفته دوم بیماری یا بیماری به طرز چشمگیری بهبودی می یابد! و یا اینکه بیمار جان خود را در اثر نارسایی چند ارگان و در وضعیت شوک از دست خواهد داد، و این آخرین مراحل بیماری ایبولا، می تواند با نارسایی کبد، نارسایی کلیه و عدم دفع ادرار، و اختلال انعقادی منتشر داخل عروقی ( D IC ) همراه باشند.
راه ابتلا، انتقال و گسترش بیماری:
به نظر می رسد این بیماری جزو بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان ( zoonosis ) باشد و مخزن اصلی آن نوعی خفاش میوه خوار در قاره افریقا بوده است. گوریل ها، بابون ها و شامپانزه ها، جوندگان وحشی بیشه زارهای پرباران آفریقا، آهوی آفریقایی )آنتیلوپ( از جمله جوندگانی هستند که ویروس در آنها شناسایی شده است. در طغیان های رخ داده در کشورهای آندمیک، گمان می رود که اولین موارد ابتلا در یک طغیان، بعد از تماس با حیوان آلوده )شکار یا دست زدن به حیوان آلوده یا اقدام به آشپزی با گوشت حیوانات وحشی شکار شده یا لاشه های آنها( رخ داده باشد. اما پس از ابتلا اولین مورد، به تدریج اطرافیان و افراد خانواده و پرسنل درمانی مراکز درمانی ارائه کننده خدمات ممکن است مبتلا شوند.
در انسان، راه انتقال فرد به فرد از راه تماس پوستی یا مخاطی اطرافیان با ترشحات یا بدن بیمار ( یا فرد فوت شده) می باشد. درانتهای بیماری که ترشحات بدن بیمار (خونی یا غیرخونی) به بیرون ریخته می شوند ، به عنوان مثال اسهال یا استفراغ احتمال انتقال بیماری به شدت افزایش می یابد.
طغیان های بیمارستانی نیز در اثر آلوده شدن سرسوزن و استفاده مجدد یا فرورفتن سوزن آلوده در پوست کارکنان بیمارستان، یا آلوده شدن سایر وسایل تشخیصی درمانی پزشکی به ترشحات بیمار ممکن است رخ دهند.
تماس با بدن یا ترشحات فرد فوت شده ناشی از ایبولا، و جابجایی اجساد در بیمارستان یا در زمان تدفین بیماران از جمله راه های دیگر انتقال بیماری می باشند. انتقال جنسی بیماری تا 7 هفته بعد از بهبودی نیز مشاهده شده است.
توصیه های پیشگیری و کنترل عفونت در برخورد با بیماران بستری مشکوک یا قطعی ایبولا
ذرات تنفسی دارای نقش قابل توجهی در انتقال بیماری ایبولا نیستند، و آنچه اهمیت بسیار ویژه ای دارد تماس با ترشحات و پوست بدن بیماران مبتلا به ایبولا می باشد. احتیاطات توصیه شده در برخورد با بیماران بستری مشکوک یا قطعی ایبولا رعایت احتیاطات کامل شامل احتیاطات سه گانه استاندارد، تماسی و تنفسی(ریزقطرات)می باشد.
ورود کادر تشخیصی درمانی و ملاقات کنندگان غیرضروری به اتاق بستری بیمار مشکوک یا قطعی ایبولا باید محدود گردد. بطورکلی و به غیر از شرایط خاص این بیماران ملاقات ممنوع می باشند.
نظر دهید